Сетике́т, нетике́т (якҷояшавии калимаҳои «шабака» (сеть; net) ва этикет «etiquette») - қоидаҳои рафтор, муошират дар Интернет, анъанаҳо ва фарҳанги ҷомеаи Интернет, ки аксарият онҳоро риоя мекунанд [1]. Ҳамин тавр, дар зер якчанд қоидаҳо оварда шудаанд, ки риояи онҳо ба шумо ҳатто дар Интернет беҳтарин паҳлӯи худро нишон додан кӯмак мекунанд.
- Бо лайкҳо ва репостҳо эҳтиёт бошед. Репост ё лайки акси хандаовар метавонад ба мурофиаи ҷиноятӣ табдил ёбад. Дар шабакаҳои иҷтимоӣ: матнҳо, тасвирҳо ва видеоҳо дар бораи миллатҳо; мундариҷае, ки динҳоро паст мезанад; маълумот дар бораи фашизм ва терроризмро ҷойгир накунед. Худсензураро фаъол кунед. Паёмҳоеро, ки метавонанд ба шумо осеб расонанд, ҷойгир накунед ё ба онҳо лайк намонед.
- Ба шахсони ношинос бо "шумо" муроҷиат куне два худро муаррифӣ кунед. Агар шумо дар шабакаи иҷтимоӣ ё паёмрасон ба касе барои дӯст шудан дархост равон кунед, нависед, ки шумо кистед ва чаро мехоҳед ба он дӯст шавед. Қоидаҳои хушмуомилагӣ ба фазои вертуалӣ низ истифода карда мешаванд. Масалан, гуфтани "шумо" ба бегонагон ва пирон.
- Дуруст нависед. Ба ислоҳи автомати такя накунед ва аломатҳои пунктуатсияро сарфи назар накунед. Имло ва пунктуатсияиро риоя кунед.
- Emoji-ро аз ҳад зиёд истифода набаред. Дар мукотибаи интернетӣ фаҳмидани интонацияи ҳамсӯҳбат душвор аст; стикерҳо ва эмодзиҳо ба кӯмак меоянд. Аммо бетартибии эмодзӣ хондан ва фаҳмидани гуфтаҳои шуморо мушкил мекунад. Худи ҳамин ба #hashtags низ дахл дорад.
- Паёмҳоро тақсим накунед. Фиристодани паём бо калима ё ибора аксар вақт боиси нофаҳмӣ мегардад. Шумо ҳоло фикрро ба итмом нарасонед, аммо ҳамсӯҳбат аллакай ҷавоб гуфтанро оғоз кардааст, шумо ба эроди ӯ муносибат мекунед, вай ба суханони шумо - бетартибӣ рӯй медиҳад.
- CapsLock -ро истифода набаред. Навиштан бо ҳарфҳои КАЛОН дар интернет маънои дод заданро дорад.
- Вақти дигаронро эҳтиром кунед. Бештари вақт, паёмнависӣ фаврӣ аст. Аммо агар ҳамсӯҳбат фавран посух надод (ҳатто агар мақомаш онлайн бошад) хафа нашавед. Шаб- барои паёмҳо вақти беҳтарин нест. Махсусан бо нишони “фавран”. Агар савол бо таҳдиди ҳаёт ё саломатӣ алоқаманд набошад, шумо метавонед онро то субҳ мавқуф гузоред. Истисно: шумо бо дӯст розӣ шудед, ки 24/7 муошират кунед.
- Бо дӯстон расмҳоро бидуни иҷозат нагузоред. Аввалан, акс метавонад ба дӯстатон писанд наояд. Дуввум, на ҳама ҳаваси ба намоиш гузоштани ҳаёти шахсии худро доранд. Нашри беиҷозаи аксҳо метавонад боиси муноқиша шавад.
- Спам накунед. Даъватномаҳо ва огоҳиномаҳоеро, ки аз номи шумо дар шабакаҳои иҷтимоӣ фиристода мешаванд, назорат кунед. Инҳо метавонанд даъватномаҳо ба бозиҳо ва замимаҳо, аксияҳо ва чорабиниҳои гурӯҳҳое бошанд, ки ба онҳо обуна шудаед.
Манбаъҳо:
- Нетикет. (09.05.2021): https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1060344
- Нетикет: чӣ гуна бояд дар Интернет муоширати дуруст кард. (09.05.2021): https://externat.foxford.ru/polezno-znat/setevoy-etiket