Мо аксар вақт мешунавем, ки моро манипулятсия мекунанд. Аммо ин воқеан чӣ тавр рӯй медиҳад? Суханварони давлатӣ тавассути васоити ахбори омма кадом усулҳоро истифода мебаранд? Биёед бифаҳмем.
Манипуляция - роҳи назорати хонанда (истеъмолкунандаи мундариҷа), бо роҳи таҳрифи далелҳо, эҷод ва пешбурди иттилооти "муфид" мебошад [1].
Ноам Хомский, забоншиноси амрикоӣ, файласуф ва таҳлилгари сиёсӣ, рӯйхати "10 роҳи манипулятсия" -ро бо истифода аз васоити ахбори омма тартиб додааст [2]:
- Таваҷҷӯҳро парешон кардан
“Ҳамеша таваҷҷӯҳи шаҳрвандонро аз мушкилоти воқеии иҷтимоӣ парешон карда, онро ба мавзӯъҳое ҷалб мекунанд, ки маънои воқеӣ надоранд. Кӯшиш мекунанд, ки шаҳрвандон ҳамеша бо чизе банд бошанд ва барои андеша кардан вақт надошта бошанд (иқтибос аз китоби "Силоҳи хомӯш барои ҷангҳои ором").
- Мушкилот эҷод кардан ва сипас роҳҳои ҳалли онро пешниҳод намудан.
Ин усулро ҳалли “мушкилот- вокуниш – қарор” низ меноманд. Мушкилоте эҷод карда мешавад, як навъ "вазъият", ки барои барангехтани вокуниши муайян дар байни аҳолӣ ҳисоб карда мешавад, то худи он андешидани чораҳоеро талаб кунад, ки барои доираҳои ҳукмрон заруранд.
- Усули тадриҷан татбиқ кардан
Барои ноил шудан ҳама гуна чораи номатлуб, тадриҷан, рӯз ба рӯз, сол ба сол ҷорӣ кардан кифоя аст.
- Дароз кардани мӯҳлати иҷроиш
Роҳи дигари интиқол додани қарори номатлуб ин пешниҳоди он ҳамчун "дарднок ва зарурӣ" ва гирифтани розигии шаҳрвандон дар айни замон барои татбиқи он дар оянда мебошад. Дар оянда нисбат ба ҳозира ба ҳама гуна қурбониҳо розӣ шудан осонтар аст.
- Ба одамон мисли кӯдакони хурдсол муносибат кардан
Дар аксари баромадҳои таблиғотӣ, ки ба оммаи васеъ нигаронида шудаанд. далелҳо, аломатҳо, калимаҳо ва интонатсияро истифода мебаранд, ки гӯё сухан дар бораи кӯдакони синни мактабӣ меравад, ки инкишофи онҳо суст ё афроди маъюб доранд.
- Эҳсосотро бештар аз андеша кардан таъкид намудан.
Таъсири эҳсосот як техникаи классикӣ мебошад, ки ба бастани қобилияти одамон дар таҳлили оқилона нигаронида шудааст.
- Мардумро бехабар нигоҳ доштан
Кӯшиш мекунанд, то ки одамон техника ва усулҳои барои назорат кардан ва ба иродаи худ тобеъ кардани онҳоро фаҳмида натавонанд.
- Шаҳрвандонро ба қадр кардани миёнаравӣ ташвиқ намудан.
Ба аҳолӣ ворид кардани ақида, ки гуё беақлӣ, беодобӣ ва беадабона мӯд аст.
- Эҳсоси гунаҳкор буданро баланд бардоштан
Шахсеро бовар кунонидан, ки ӯ дар бадбахтиҳои худ, ки аз сабаби надоштани қобилиятҳои равонӣ ва саъю кӯшишҳои ӯ ба вуқӯъ мепайвандад, гунаҳкор аст.
- Тавассути тадқиқот дар соҳаҳои гуногуни илм дар бораи одамон бештар аз он ки онҳо дар бораи худ медонанд, маълумот доштан.
Манбаъҳо:
- Виктория Ли "Луғати тафтиши факт" (07.04.2019). Гирифта шуд: https://factcheck.kz/glavnoe/slovar-faktchekera/.
- Даҳ роҳи манипулятсияи шуури ҷамъиятӣ бо ёрии васоити ахбори омма (16.06.2011). Гирифта шуд: https://ria.ru/20110616/389137011.html