Ҷанги иттилоотӣ (ҶИ) аксар вақт масъулияти сохторҳои гуногуни иктишофӣ аст, гарчанде ки воҳидҳо ва созмонҳои махсусе ҳастанд, ки бо ин масъала сарукор доранд. Дар ИҶШС ин 7-ум Сарраёсати сиёсии Армияи Сурхи коргару дехкон буд, дар Сеюм Рейх - Вазорати маориф ва тарғиб, дар ИМА — “бюрои ахборот”. Тарғибгарони касбӣ бори аввал дар солҳои ҷанги якуми ҷаҳон пайдо шуданд.
Усулҳои ҶИ гуногунанд. Кӯҳнатарин чизе, ки маълум аст, тарсондани душман аст. Масалан, подшоҳи форс Ксеркси I пеш аз ҳуҷум ба Юнон ба воситаи агентҳои худ дар бораи мағлубнопазирии лашкари худ овоза паҳн карда буд: «...агар ҳамаи аскарони Форс бо камон тир парронанд, тирҳо офтобро мегиранд». Маълумоти бардурӯғ дар бораи силоҳи махфӣ, ки аз он гурез нест, хуб кор мекард. Чингизхон ва Ганнибал низ чунин мекарданд. Бо мақсади ноил шудан ба итоаткории аҳолии ҳудудҳои ишғолшуда, ба муқобили он аксар вакт террори куллӣ, ки бо генотсид сарҳад буд, ташкил карда мешуд. Ҳар як кӯшиши муқовимат ба истилогарон то ҳадди имкон хунрезона ва дағалона пахш карда мешуд. Бо ёрии ин гуна кирдорҳо дар дили одамон ваҳшат ҷой гирифта, онҳоро маҷбур менамуд, ки аз муборизаи минбаъда даст кашанд. Муғулҳо ҳамин тавр мекарданд.
Усули асосии ҶИ маълумоти бардурӯғ аст. Дар вақтҳои гуногун ба душман ба таври аҷибтарин — ба қадри ки истеъдод ва хаёлот басанда буд, хабар медоданд. Усули маъмулӣ ба лагери душман партофтани ҷосус мебошад. Аммо баъзан вариантҳои ҷолибтар истифода мешуданд. Муғулҳо бори дигар бар венгерҳо шикаст хӯрда, мӯҳри шахсии шоҳи Венгрияро гирифтанд ва аз номи ӯ ба чопи фармонҳо шурӯъ карданд, ки муқовимат ба истилогаронро қатъ кунанд. Баъд онхо ба хамаи районхои Венгрия фиристода шуданд.
Бо пайдоиши матбаа ва тадриҷан ворид шудани савод ба оммаи васеъ, ҶИ ҳарчи бештар калимаи чопиро истифода мебурд. Ҳамин тариқ, ҶИ дар ВАО оғоз ёфт. Варака як барандаи маъмулии таблиғот ва маълумоти бардурӯғ гардид, онҳо бо роҳҳои гуногун ба аскарони душман ё ба аҳолӣ расонида мешуданд. Дар миқёси «саноатӣ» истифодаи варақаҳо дар давраи Ҷанги Якуми Ҷаҳонӣ оғоз ёфт. Дар ҳамон давра иштирокчиёни асосии низоъ хадамоти махсус таъсис доданд, ки ба таблиғот машғул буданд.
Тааҷҷубовар аст, ки ҷанги якуми ҷахон равшан нишон дод, ки тарғиб бояд пеш аз ҳама ба муқобили ахолӣ ва лашкари худи он равона карда шавад. Беҳтарин тарғибгарони Ҷанги Якуми Ҷаҳонӣ Бритониё буданд. Дар байни чизҳои дигар, онҳо аввалин шуда дар бораи сохтани снарядҳои агитатсионӣ ва ҳатто агитгранатаҳоро фикр мекарданд.
Бадтарин достони афсонавии он замон ин фейки англисӣ дар бораи он буд, ки гуё олмонҳо ҷасадҳои худ ва дигар сарбозонро барои ғизо додани хукҳо коркард мекарданд. Он дар тамоми чаҳон тӯфони хашму ғазаби томро ба амал овард: баъд аз ин хабар Хитой ба Антанта дохил шуд ва дар худи Англия ва Америка ин маълумоти бардуруғ боиси ба фронт рафтани бисёр ихтиёриён гардид.
Немисҳо низ ҳамин хел кор карданӣ шуданд: онҳо ба аҳолии худ гуфтанд, ки қазоқҳои рус тифлонро мехуранд (боз ба ин фейк ҳама бовар карданд). Ин аскарони немисро дар фронт маҷбур кард, ки барои аз каннибалҳои ваҳшии Осиё муҳофизат намудани Ватерланд боз ҳам қаҳрамононатар мубориза баранд.
Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ фейкҳои даҳшатангези худро ба вуҷуд овард. Масалан, дар бораи истехсоли собуни саноатии немисхо аз ҷасадҳои яҳудиёне, ки дар лагерҳои консентратсионӣ то шиканҷа кушта шудаанд. Ин афсона то ҳол аз як китоби дарсӣ ба китоби дигар мегузарад, гарчанде фейк будани онро ҳатто олимони ҳозираи Исроили Холокост тасдиқ кардаанд.
Манбаъ: https://militaryarms.ru/novye-texnologii/informazionnie-voiny/