Фактчекерони Осиёи Марказӣ барои санҷидани иттилоот барои дурустӣ аз "Ҳақиқатсанҷ" истифода мекунад. " Ҳақиқатсанҷ " (“Правдомер”) таснифи ҳукмҳоест, ки пас аз таҳлили бодиққат бароварда мешаванд.
"ҲАҚИҚАТ" - чунин ҳукм ба нашрия дода мешавад, агар маълумот - объекти тафтиши воқеӣ 100% боэътимод бошад ва бо далелҳо тасдиқ карда шавад. Ин метавонад иттилооти дар ҳар шакл бошад: изҳорот, ҳодиса, хабарҳо, маълумот, иқтибос, тасвир, видео ё ҳуҷҷат.
“НИМҲАҚИҚАТ”- ин ҳукм ба объекти санҷиши далел бароварда мешавад, агар маълумот танҳо қисман тасдиқ карда шавад ё носаҳеҳӣ дошта бошад, хатогиҳои ночиз, тафсирҳои нодуруст, маълумоти номарбут ё мафҳумҳои умумӣ истифода шаванд.
"ДУРӮҒ" - маълумоти комилан нодуруст дода шуда. Ин ҳукм ба нашрия дода мешавад, агар далелҳо бофта бошанд ва изҳорот дар асоси маълумоти номавҷуда дода шаванд.
"ДАСТАКОРӢ ва ё МАНИПУЛЯЦИЯ" ин интишори маълумоти дидаву дониста таҳрифшуда ё як қисми маълумот мебошад. рӯғДу аб нионс аднзебмеа. Аксар вақт чунин ҳукм ба маводҳое дода мешавад, ки маълумоти аз контекст гирифта шуда, муболиға ва кам кардани рақамҳо ва далелҳоро истифода мебаранд, то бо мақсади таъсир расонидан ба афкори ҷамъиятӣ, баланд бардоштан ё паст кардани мақоми одамон ё рӯйдодҳои дорои аҳамияти иҷтимоӣ. Инчунин, ҳукми " ДАСТАКОРӢ" ҳангоми маҳдуд шудани дастрасӣ ба иттилоот ё пинҳон кардани мавқеи ҳақиқӣ бароварда мешавад.
Агар исбот кардани “ҲАҚИҚИАТ” ё “ДУРӮҒ” ғайриимкон бошад, ба нашрия мақоми "БЕ ХУКМ" дода мешавад
Истинодҳо:
Faktcheck.kz: https://factcheck.kz/kak-my-opredelyaem-pravdomer/
Таъсири санҷиши маълумот (тафтиши фактҳо) дар Қазоқистон
https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/61284/1/978-5-7996-2403-3_72.pdf