Мафҳуми «харассмент» ба навъҳои гуногуни фишори равонӣ дахл дорад. Калимаи инглисии «harassment» доираи васеи ҳолатҳоро тавсиф мекунад: калимаҳо, имову ишораҳо, амалҳое, ки метавонанд шахси дигарро хафа кунанд ё таҳқир кунанд, рафторе, ки сарҳади одамони дигарро мунтазам вайрон мекунад, фишори равонӣ [1]. Яъне харассментро метавон нақзи марзи шахсӣ номид.
Дар бораи харассмент сухан ронда, метавон рафтори гуногунро дар назар дошт - аз шӯхӣ ва таҳқири ҷинсӣ, зарба ва ламс то таҳдид ва шантаж. Созмони Милали Муттаҳид харассменти ҷинсиро ҳамчун таъқиб, таҳқирҳои ҷинсӣ ва имову ишора ва амалҳои дигаре, ки метавонад шахси дигарро таҳқир ё паст мезанад, маънидод мекунад [2].
Аксар вақт вайронкунии сарҳад дар муносибатҳое рух медиҳад, ки дар он иерархияи муайян вуҷуд дорад: байни сардор ва тобе, муаллим ва донишҷӯ, духтур ва бемор. Дар баробари ин, ҳадафи таҷовузкор на ҳамеша бо ҷабрдида муносибат муқаррар кардан аст. Аксар вақт ин танҳо сӯиистифода аз мансаб ва хоҳиши эҳсоси бартарӣ ва беҷазоӣ аст - дар ниҳоят, исбот кардани далели харассмент метавонад душвор бошад [3].
Бо харассмент рӯбарӯ шуда, пеш аз ҳама вайрон кардани марзи худро дарк кардан ва қабул кардани он, ки барои ҳодисаи рухдода танҳо таҷовузкор гунаҳкор аст, муҳим аст. Бояд кӯшиш кард, ки ҳар як ҳолати харассментро дар видео ё аудио сабт кард, сана, вақт, ҷойро навишд ва шоҳидонро ба ёд овард - ин ҳангоми муроҷиат ба полис ё суд кӯмак хоҳад кард. Инчунин муҳим аст, ки вазъият ошкоро бошад - ин метавонад душвор бошад, аммо ошкорбаёнӣ як механизми хуби боздоштани чунин амалҳост.
Масалан, тибқи як назарсанҷии Demoscope дар соли 2021, 82% шаҳрвандон мушкилоти ҳамлаи ҷинсиро барои Қазоқистон муҳим медонанд. Дар маҷмӯъ 92 дарсади қазоқистониёни пурсишшуда бар ин назаранд, ки ҳолатҳои ҳамлаи ҷинсӣ набояд нодида гирифта шавад ва ин мушкилот дар сатҳи давлатӣ бояд ҳал шавад. Дар навбати худ, 57% онҳо бар ин назаранд, ки қурбониёни таъқиб дар сатҳи қонунгузорӣ ва корпоративӣ ҳимоя карда шаванд. Ва 35% мӯътақиданд, ки ҳар як вайронкунандаи сарҳад ва ҳуқуқи шахси дигар бояд ҷазо дода шавад [4].
Сарчашмаҳо:
- http://www.un.org/womenwatch/osagi/UN_system_policies/(UNHCR)policy_on_harassment.pdf
- https://www.wonderzine.com/wonderzine/life/life/223925-harassment
- https://trends.rbc.ru/trends/education/61b7083b9a79472af6ae2e93
- https://medianet.kz/news/қазақстандықтардың-жыныстық-бопсала/?lang=ru